ép Xung CPU

Thực tế cho thấy, bạn không nhất thiết phải chi nhiều tiền để trang bị
cho chiếc máy tính để bàn của mình những tính năng cao cấp vốn chỉ có ở
máy tính dành riêng cho nhu cầu chơi game và xử lý đồ họa. Vài biện
pháp nâng cấp đơn giản và kinh tế vẫn có thể giúp đẩy hiệu năng hệ
thống của bạn lên một tầm cao mới.

Với trình độ sơ đẳng, bạn có
thể áp dụng phương pháp ép xung trực tiếp trên bo mạch chủ của máy
tính. Việc ép xung có khả năng cải thiện hiệu năng hệ thống bằng cách
yêu cầu bộ vi xử lý (CPU) và chip đồ họa chạy nhanh hơn thiết lập mặc
định. Hầu hết CPU đều có thể hoạt động thoải mái ở các tần số cao hơn
tần số được các hãng sản xuất máy tính sử dụng.

Nếu là người cẩn
trọng, bạn có thể ép xung máy tính mà không gặp phải rủi ro nào. Một
khi đã được ép xung, CPU sẽ chạy nhanh hơn và dĩ nhiên cũng nóng hơn,
tuy nhiên việc theo dõi và kiểm soát nhiệt độ hệ thống có thể thực hiện
khá dễ dàng. Xin lưu ý, việc ép xung sẽ làm hỏng các quy định về bảo
hành. Trong vài trường hợp, bạn có thể không nhận thấy bất kỳ sự cải
thiện đáng kể nào về hiệu năng và tốt nhất là bạn nên đưa hệ thống về
lại tình trạng cũ.

Nếu mua riêng một bo mạch chủ hoặc mua một
máy tính sử dụng bo mạch chủ đã “lỗi thời”, bạn cần sử dụng một tiện
ích chạy trên Windows của hãng thứ 3 để thực hiện ép xung thay vì phải
mất công tìm kiếm, tinh chỉnh các thông số trong chương trình PC Setup
của máy tính. Đa số các bo mạch chủ đời mới đều cung cấp công cụ ép
xung trong đĩa CD đi kèm. Nếu không có cách nào khác, bạn buộc lòng
phải mở tiện ích PC Setup bằng cách nhấn một phím được thông báo ngay
trước khi Windows được khởi động (thường là phím DEL hay F2). Trong
phần cài đặt BIOS, bạn tìm mục thiết lập thông số cho xung nhịp hệ
thống và FSB - thường thì chúng nằm trong mục Advanced Chipset Features
(hình 1). Cần lưu ý, tên gọi và cách thiết lập các giá trị này có thể
khác nhau tùy loại BIOS hoặc máy tính.

Cách duy nhất để tìm ra
tốc độ tối đa của CPU là mạo hiểm thiết lập thử. Ngoài ra, bạn cũng có
thể tham khảo kinh nghiệm của những người dùng khác từ những diễn đàn
mạng chuyên về ép xung như Extreme Overclocking
(find.pcworld.com/57353), EarthWeb Hardware (find.pcworld.com/57354)
hay Xtremevn.com.

THỰC CHẤT CÔNG VIÊC

Bạn có 2 cách để ép
xung CPU, một là tăng hệ số nhân CPU, hai là tăng xung của nhịp bus hệ
thống (FSB) - FSB có chức năng kiểm soát bộ nhớ RAM và bo mạch chủ.
Trong đó, thay đổi hệ số nhân CPU là phương pháp dễ thực hiện hơn. Ví
dụ, nếu FSB của máy tính đang sử dụng được thiết lập ở mức 200MHz và hệ
số nhân là 14 thì CPU sẽ chạy ở tốc độ 2,8GHz (hình 2), khi tăng hệ số
nhân lên 16 thì tốc độ CPU sẽ đạt 3,2GHz. Tuy nhiên, trừ các CPU cao
cấp như dòng Athlon FX của AMD hoặc dòng Extreme Edition của Intel, tất
cả CPU đời mới đều bị “khóa” hệ số nhân và đó cũng chính là lý do tại
sao hầu hết người yêu thích ép xung hiện nay phải chuyển sang hình thức
tăng giá trị xung nhịp FSB - một thủ tục phức tạp hơn rất nhiều so với
việc tăng hệ số nhân CPU.

Tìm kiếm và thiết lập thông số ép xung hệ thống trong tiện ích PC Setup.
Việc tăng giá trị xung nhịp FSB không những giúp cải thiện hiệu năng
CPU mà còn tăng tốc độ truyền nhận dữ liệu giữa bộ nhớ và CPU. Tuy
nhiên, thao tác tinh chỉnh này có thể dẫn đến tình trạng “treo” máy, vì
thế bạn cũng phải điều chỉnh các thông số liên quan đến RAM và mức điện
áp trong BIOS. Bạn cần hết sức thận trọng với các thông số này bởi một
sai lầm nhỏ cũng có thể gây ra tai họa khôn lường, do đó tốt hơn hết là
bạn nên tham khảo kinh nghiệm thực hiện từ các diễn đàn hay ai đó có
kinh nghiệm.

Để biết hệ thống của mình có thể chạy nhanh hơn đến
mức nào, bạn tăng giá trị xung nhịp trong BIOS lên từng bậc, sau đó để
máy tính chạy thử một lát và kiểm tra xem có gặp trục trặc nào hay
không. Nếu an toàn, bạn tiếp tục tăng giá trị này lên cho đến khi hệ
thống xảy ra hiện tượng bất thường. Từ giá trị “chết” này, bạn giảm
xung nhịp xuống một bậc hay thậm chí đến một mức thấp an toàn hơn theo
quan điểm của riêng bạn.

Làm mát hệ thống

Ép xung chỉ đơn giản là thay đổi giá trị hệ số nhân CPU trong BIOS.

Những
máy tính hiệu năng cao thường đòi hỏi một hệ thống làm mát làm việc
thật tốt. Quạt làm mát CPU có sẵn trong máy tính thường không đủ “công
lực” để đáp ứng cho nhu cầu ép xung. Hệ thống làm mát CPU dùng quạt có
giá dưới 30USD, tuy nhiên bạn nên mua sản phẩm của những hãng tên tuổi
như Thermaltake hoặc Zalman - dù đắt nhưng chúng ổn định và quan trọng
nhất là ít tạo ra tiếng ồn hơn.

Trong khi đó, game thủ và người
dùng sử dụng máy tính thường xuyên lại thích trang bị hệ thống giải
nhiệt bằng chất lỏng vì chúng hiệu quả hơn. Loại thiết bị này bao gồm
một chiếc bơm đơn giản, các ống dẫn, bộ tản nhiệt và một “khối nóng”
dùng để hút nhiệt từ CPU.

Nếu lo ngại việc chất lỏng chỉ cách
các mạch điện trong máy tính khoảng vài milimét, bạn có thể sử dụng
quạt làm mát Monsoon II Like của Vigor Gaming (130USD,
find.pcworld.com/57357). Dù không phải loại tản nhiệt dùng chất lỏng
nhưng Monsoon II rất hiệu quả nhờ kết hợp một quạt thông thường với một
bộ phận làm mát Peltiler mạnh mẽ. Thiết bị này dễ lắp ráp và chiếm ít
diện tích bên trong thùng máy hơn so với nhiều loại quạt mát CPU công
suất lớn khác.

ÉP XUNG CARD ĐỒ HỌA

Mỗi card đồ họa có bộ
xử lý và RAM riêng, do đó bạn có thể tăng tốc cho từng phần bằng cách
sử dụng phần mềm. Tiện ích RivaTuner 2 của 3Dguru
(find.pcworld.com/55274) từ lâu đã được những người dùng chuyên ép xung
sử dụng để tinh chỉnh hiệu quả đồ họa. Tuy nhiên việc ép xung hiện quá
thông dụng cho nên các hãng sản xuất card đồ họa hàng đầu như ATI và
nVidia đã cung cấp sẵn các công cụ ép xung trên nhiều loại card đồ họa.
Thực ra, trong một số trường hợp, việc sử dụng tiện ích Overdrive của
ATI để ép xung không làm mất hiệu lực bảo hành của card đồ họa. Ngoài
ra, bạn còn có thể sử dụng tiện ích Coolbits của nVidia hay tham khảo
những giải pháp khác được hướng dẫn trong bài viết “Bí quyết tinh chỉnh
hệ thống” (ID: A0503_78).

Những lời khuyên dành cho việc ép xung
hệ thống cũng có thể áp dụng cho card đồ họa: tham khảo kỹ lưỡng trên
các website và diễn đàn chuyên về ép xung để hiểu rõ quy trình áp dụng
cho card đồ họa của bạn; luôn ghi nhớ phải tăng xung nhịp lên từng mức
nhỏ, kiểm tra thử xem máy có chạy ổn định hay không trước khi tiếp tục
tăng giá trị xung nhịp, đồng thời theo dõi kỹ thời điểm máy rơi vào
tình trạng quá nhiệt (overheat).

Bạn có thể theo dõi nhiệt độ
của card đồ họa bằng thiết bị Digital Thermal Probe của HighSpeed PC
(15USD, find.pcworld.com/56489). Nếu nhiệt độ lên quá cao, bạn nên
trang bị một thiết bị làm mát card đồ họa như VCool của Antec (20USD,
find.pcworld.com/57359, hình 3).


Giữ cho card đồ họa luôn mát nhờ quạt thiết kế đặc biệt, ví dụ Antec VCool (20USD).
Tuy
nhiên, biện pháp hiệu quả nhất để cải thiện hiệu năng xử lý đồ họa cho
máy tính vẫn là trang bị một card đồ họa cao cấp. Máy tính giá rẻ với
bộ xử lý đồ họa được tích hợp ngay trên bo mạch chủ thường chạy “chậm
như rùa” khi chơi các game hành động, biên tập video hoặc xử lý các tập
tin đồ họa lớn. Bởi vì những máy tính trên sử dụng RAM hệ thống đồng
thời cho tác vụ xử lý đồ họa lẫn các tác vụ chung của hệ thống, cho nên
việc lắp thêm một card đồ họa chuẩn AGP hoặc PCI Exoress – nếu máy tính
còn khe cắm trống – sẽ cải thiện được đáng kể khả năng xử lý đồ họa. Để
biết máy tính của mình đang sử dụng loại card đồ họa nào, bạn có thể
quan sát ở mặt sau máy: nếu cổng tín hiệu VGA hoặc DVI không nằm chung
trên một khe cắm card mở rộng thì chắc chắn máy tính của bạn sử dụng
card đồ họa tích hợp.

Trước khi mua card đồ họa mới, bạn phải
bảo đảm có thể vô hiệu hóa được hệ thống đồ họa trên bo mạch chủ. Trên
một số máy tính, điều này sẽ tự động được thực hiện khi bạn lắp card đồ
họa rời vào khe cắm, tuy nhiên ở những máy tính khác thì bạn cần phải
thay đổi vài thông số trong chương trình PC Setup. Nếu không thể vô
hiệu hóa tính năng đồ họa trên bo mạch chủ máy, bạn nên cân nhắc mua
một máy tính mới hoặc chí ít cũng là một bo mạch chủ mới.

Thế hệ
card đồ họa xuất hiện từ hai năm trước có thể gặp trở ngại đối với vài
tựa game mới nhất, đặc biệt là những game đòi hỏi độ phân giải màn hình
cao hoặc thậm chí chỉ ở mức vừa phải. Bạn không nhất thiết phải trang
bị một card cao cấp như nVidia GeForce 8800 GTX (600USD) mà chỉ cần một
card đồ họa có giá phù hợp với ngân sách của mình. Để biết thêm thông
tin và hướng dẫn, tham khảo find.pcworld.com/57366 và
find.pcworld.com/57367.

Vài lưu ý: Một số card đồ họa chuẩn AGP
hiện vẫn còn được bày bán và sử dụng rộng rãi, tuy nhiên công nghệ này
đang đi vào giai đoạn “thoái trào”. Thậm chí nếu tìm được một card đồ
họa AGP ưng ý thì nhiều khả năng bạn không thể tận dụng nó cho chiếc
máy tính tương lai của mình (thường thiếu khe cắm AGP), do đó bạn nên
cân nhắc mua một bo mạch chủ mới hỗ trợ khe cắm PCI Express. Nếu có ý
định sử dụng Windows Vista, bạn phải chắc chắn rằng card đồ họa đó đi
kèm trình điều khiển thiết bị cho Vista và hỗ trợ DirectX 10.

Nhiều
máy tính chơi game giá khoảng 5.000USD được trang bị hai card đồ họa
SLI hoặc CrossFire - thường là loại card đôi (600USD) - hoạt động theo
nguyên tắc “xe kéo” để cải thiện khả năng xử lý đồ họa. Tuy nhiên, bạn
hoàn toàn có khả năng áp dụng giải pháp này cho máy tính của mình nếu
bo mạch chủ đang sử dụng hỗ trợ SLI hoặc CrossFire. Nếu ngân sách eo
hẹp, bạn có thể mua trước một card, sau đó sẽ mua tiếp khi có thể.

TRANG BỊ BO MẠCH CHỦ MỚI

Nếu
bo mạch chủ đang sử dụng không hỗ trợ các công nghệ hiện đại như PCI
Express (card đồ hoạ), SATA và RAID (đĩa cứng) và bộ xử lý lõi kép thì
đây đúng là dịp để bạn mua một máy tính mới. Nếu chưa sẵn sàng cho việc
này, bạn có thể cân nhắc chỉ thay mới bo mạch chủ, CPU và RAM. Loại bo
mạch chủ sử dụng chipset 650i của nVidia hỗ trợ các card đồ họa, đĩa
cứng mới nhất và những thành phần khác. Ví dụ, bo mạch chủ Asus P5N-E
SLI (giá dưới 150USD) hỗ trợ PCI Express, cung cấp 2 khe cắm card đồ
họa SLI, đầu nối đĩa cứng SATA và hỗ trợ kết nối RAID ngay trên bo mạch
chủ. Nếu không cần sử dụng SLI, bạn có thể chọn loại bo mạch chủ như
EVGA nForce 650i Ultra ở mức giá 120USD. Cả hai bo mạch chủ này hỗ trợ
thế hệ bộ xử lý 2 lõi và 4 lõi của Intel, cũng như Pentium 4 và Celeron
(socket 775).

TIỆN ÍCH KHÔNG THỂ THIẾU
Bạn có thể theo dõi sát sao quá trình ép xung hệ thống với các tiện ích miễn phí sau đây.
CPU-Z
(find.pcworld.com/57369) giúp bạn kiểm tra tốc độ xung nhịp CPU, cung
cấp tất cả cài đặt và thông số quan trọng cho CPU, bo mạch chủ và RAM
của hệ thống.
SpeedFan (find.pcworld.com/57370) của Alfredo Milani
Comparetti là một chương trình được nhiều người ưa thích, dùng để theo
dõi nhiệt độ của CPU và nhiệt độ bên trong thùng máy, đồng thời bạn có
thể cài đặt tốc độ quạt sao cho máy được làm mát tốt nhất. Trong khi
đó, tiện ích Desktop Utilities (find.pcworld.com/57371) dành cho các
máy tính nền Intel sẽ hiển thị đồng thời nhiệt độ bên trong thùng máy
và mức điện áp trên một giao diện hết sức thân thiện.
Bạn do dự vì
không biết có thể tác động lên bộ xử lý của mình đến mức nào? Hãy sử
dụng tính năng độ ổn định của máy tính ở mọi xung nhịp bằng công cụ CPU
Stability Test của Jouni Vuorio (find.pcworld.com/57372). Ngoài ra, bạn
còn có thể sử dụng tiện ích Prime 95 (find.pcworld.com/57373) của GIMPS
Projec (Great Internet Mersenne Primes Search) để kiểm tra máy tính.
Không
những thế, bạn còn có thể tham khảo website của hãng sản xuất bo mạch
chủ mà mình đang sử dụng để biết các tiện ích tinh chỉnh phù hợp.
SysTool (find.pcworld.com/57376) của Tech Power Up sẽ cung cấp các công
cụ dùng để ép xung cả CPU lẫn card đồ họa.